Istoryko-filosofichni ret︠s︡ept︠s︡iï antychnosti -- Antychnistʹ v akademichniĭ filosofsʹkiĭ osviti -- F.O. Zelenohorsʹkyĭ i P.E. Leĭkfelʹd i︠a︡k universytetsʹki profesory.

Politychna sot︠s︡ializat︠s︡ii︠a︡: radi︠a︡nsʹka sim'i︠a︡ i radi︠a︡nsʹka shkola -- I︠A︡k navchalysi︠a︡ miz︠h︡narodnyky v stolyt︠s︡i URSR -- U "Sektori problem ideolohichnoï borotʹby": "Perebudova" v kraïni ta Instytut istoriï -- Vidnovlenni︠a︡ Mohyli︠a︡nky, hazeta "Denʹ" i staz︠h︡uvanni︠a︡ zakordonom -- 'Bahatoviktorna polityka": Pomarancheva revoli︠u︡t︠s︡ii︠a︡ i povernenni︠a︡ I︠A︡nukovycha -- I︠E︡vromaĭdan - Revoli︠u︡t︠s︡ii︠a︡ hidnosti -- Front i "hibrydna viĭna" v tylu -- Vyklyky transformat︠s︡iï ta "Zelena khvyli︠a︡": Shcho dali? -- Zamistʹ pisli︠a︡movy: optymizm vid Bohdana Horyni︠a︡.

Çin, son dönemlerde Körfez Bölgesine yönelik izlediği aktif politika, Çin Devlet Başkanı Xi Jipping’in (Şi Cinping), 7-9 Aralık 2022 tarihinde Körfez’e gerçekleştirdiği kapsamlı ziyaretle birlikte daha fazla dinamizm kazanmıştır. Bu ziyareti takiben yapılan analizler Çin’in, Körfez açılımını ABD’nin bölgesel hegemonyasını zayıflatmaya yönelik bir girişim olarak değerlendirmektedirler. Aynı ziyaret sırasında Pekin ve Riyad yönetimleri arasında imzalanan kapsamlı anlaşmalar ise ABD’nin Körfezdeki uzun erimli güvenlik partneri Suudi Arabistan’a ilişkin “eksen kayması” tartışmalarını başlattı. Bu çalışma güncelliğini koruyan iki tartışmanın kapsamlı bir muhakemesini yapmayı (...) hedeflemektedir. Bu amaçla uluslararası ilişkiler disiplinin son dönem fenomen teorisi olan hiyerarşinin ilgili argümanları kullanılmaktadır. Bu teorik çerçeveden hareketle, çalışmada ilk olarak Çin’in Körfez siyasetini şekillendiren stratejilerin fiyat arttırma (oubidding) ve negatif dengeleme (negative balancing) olduğu ve bu stratejilerin Körfez Bölgesi ülkeleri açısından yeni imkânlar yarattığı tespitinde bulunulmaktadır. Bunun yanı sıra Suudi Arabistan’ın, Çin ile gelişen ikili ilişkilerini hâlihazırda ABD ile sürdürmekte olduğu ilişkisine bir alternatif olarak görmediği, aksine Çin’in bahsi geçen stratejilerinden maksimum kazanım elde ederek otonomisini arttırmaya çalıştığı ayrıca belirtiliyor. (shrink)

Meseller itikadî, amelî ve ahlakî bir takım soyut manaların daha kolay ve derin kavrayışla idrak edilebilmesi açısından Kur’ân üslubunun önemli bir yönünü oluşturmaktadır. Âyetlerde temsilî anlatımlarla anlaşılması zor pek çok mesele, doğal ve sosyal hayatın içinden benzetmelerle adeta muhatapların gözlerinin önünde sahnelenmiştir. Bu yönüyle meseller pek çok müfessir ve araştırmacının ilgisini çekmiştir. Şiî tefsir literatüründe ise bazı Kur’ân mesellerinin siyasî ve mezhebî doktrin doğrultusunda yorumlandığı görülmektedir. Bazı Şiî-İmâmî müfessirler mesellerde sahnelenen konu ve karakterler ile -eğer mesel olumlu ise- imâmet, velâyet, (...) Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve imamlar; -olumsuz ise- ilk üç halife, Muaviye ve Emevîler’in kastedildiğini belirtmişlerdir. Bu yorum tarzı sadece mezhebî ön kabullerden hareket etmesiyle değil, pek çok yorum ilkesi bakımından da problemler taşımaktadır. Bu çalışmada bu tür yorumların tefsir usulü ve yorum metodolojisi bakımından taşıdıkları problemler ele alınmaktadır. Söz konusu sorunların genel itibariyle Kur’ân bütünlüğü, rivayet, dil, tarih, usul ve toplumsal ilişkiler vasatında yoğunlaştığı ifade edilebilir. (shrink)

Mezar yapımı insanlık tarihi kadar eskidir. İlk insandan beri var olan bu yapı, her toplumun kendi gelenek ve inançları doğrultusunda farklı şekillerde tezâhür etmiştir. Bu çalışma Türklerin tarih boyunca insana vermiş oldukları değerin bir göstergesi olarak mezar taşı kültürünün son dönem uygulamaları hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Dolayısıyla 19. yüzyıl ve sonrası Osmanlılarda mezar taşlarının almış olduğu şekilsel değişimler ve hüsn-i hattın uygulama biçimleri örnekler üzerinden verilmiştir. Ayrıca araştırmaya konu olan yüzyılı temsilen iki mezar taşı yazısı detaylı bir incelemeye tâbi tutulmuştur. (...) Çalışmanın amacı öncelikle mezar taşlarında yazının ne zamandan beri kullanılmaya başlandığını ve geçirmiş olduğu aşamalar neticesinde istifli yazıların nasıl ortaya çıktığını tespit etmektir. Daha sonra hangi hat çeşidinin mezar taşı yazılarında kullanılmaya daha elverişli olduğunu ve bu yazıların hangi metotlarla mezar taşına tatbik edildiğini incelemektir. Bir diğer amaç ise istifli yazıların mezar taşlarında neden kullanıldığını, bununla birlikte kullanılan bu yazıların mezarın hangi kısmında yoğunlaştığını ve bu uygulamaların zirve dönemlerini tespit etmektir. Bu bağlamda araştırmamızda mezar taşlarında yazının hangi dönemde kullanılmaya başlandığı ve özellikle Anadolu coğrafyasındaki uygulamaları hakkında bilgi verilmiştir. Yazının mezar taşına tatbîkînin arka planı ifade edildikten sonra hüsn-i hattın mezar taşına geçirilmesi ile ilgili usuller aktarılmıştır. Daha sonra mezar taşlarına istifli yazıların yoğun olarak kullanıldığı yerler önemli ve çarpıcı bazı örnekler üzerinden gösterilmiştir. Örnek görsellerin altına okunuşları, yazıldıkları tarih ve yazı çeşidi de yazılmıştır. Bu örnekler üzerinden mezar taşı kitâbetine müsâit olan yazılar verilmek sûretiyle mezar taşında kullanılan yazı çeşitleri de ifade edilmiş olmaktadır. Çalışmamızda nitel araştırma yöntemlerinden kaynak tarama, örnekleme, karşılaştırma, kaynak göstermeye başvurulmuştur. Bu çerçevede dönemin sanat anlayışını ifade edecek düzeydeki örnek mezar taşları, kaynak taraması neticesinde elde edilmiş ve kullanılmıştır. Çalışma, yazının mezar taşına iptidâî şekildeki ilk uygulamalarından başlayarak sanat değeri yüksek estetik yazıların elde edilmesine kadar geçen aşamaları göstermesi açısından önemlidir. Çalışmayı önemli kılan bir diğer husus da hat sanatının en güzel uygulama alanlarından biri olan mezar taşı kitâbetindeki yerinin görülmesidir. Bununla birlikte verilen örnekler neticesinde hat sanatının zirve dönemini, mezar taşına hâkk edilen hüsn-i hat yazılarının güzelliğinden anlamak mümkündür. Türkler İslâmiyet’i seçmelerinden sonra kadim kültürlerini İslâm ile yoğurdukları pek çok uygulama alanı bulmuşlardır. Türklerin İslâm’ın ruhuna uygun olarak devam ettirdikleri bu uygulamalardan biri de mezar taşlarıdır. Çalışma Türklerin bu alana yapmış oldukları katkıları göstermesi açısından önemlidir. Zira Türklerin bu konudaki gayreti olmasaydı bugün herhangi bir mezar taşı kültüründen bahsetmemiz mümkün olmayacaktı. (shrink)

Türk kültür ve inanç tarihine bakıldığında, Türk milletinin doğa ile uyum içinde yaşadığını ve bu yaşam biçimini sürekli kılmayı amaçladığını gösteren pek çok bulgu mevcuttur. İslam öncesi Türk toplumlarında olduğu gibi, kitlesel olarak İslam dinini benimsemesinden sonra da bu yaklaşımın sürdürüldüğü görülmektedir. Bu çalışmada kadim Türk kültürünün ve İslam inancının, insanlara verdiği çevreye ilişkin değer yargıları ve davranış modelleri biyoetik kavramı çerçevesinde ele alınmıştır. Bu amaçla öncelikle eski Türk inançları, arkeolojik bulgular, metinler, destanlar incelenmiştir. İslam inancının Türklerin çevre algısına etkilerini (...) tespit edebilmek için ayet ve hadislerdeki çevreye yaklaşım örnekleri ele alınarak Müslüman Türklerin kültürel unsurlarında İslami anlayışın çevreyle kurulan ilişkiye yansımaları araştırılmıştır. Bu yolla elde edilen bulgular, çevrebilim literatüründeki biyoetik kavramıyla değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Türklerin gerek İslam öncesi gerekse İslamiyet’i kabullerinden sonraki doğa ve evren anlayışlarının, insanı bunların üstünde değil bir parçası olarak kabul ettiği ortaya konulmuştur. (shrink)

Beylikler devri Türk-İslam ciltleri hem tezyînatları hem de üzerlerindeki dini içerikli ibareler, dua ve mücellid mühürleri vasıtasıyla cilt sanatı araştırmacılarının yayınlarına konu olmuştur. Ancak ciltlerdeki dua ifadelerini müstakil olarak konu edinen yayın sayısı oldukça azdır. Türk-İslam ciltlerinin gerek kapak yüzeyinde gerekse kapak içlerinde dua içerikli ibarelere rastlamak mümkündür. Makalenin konusu, Beylikler devrinde üretilen Türk-İslam ciltlerinin deri kaplı kapak içlerinde yer alan el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl (العزّ الدّائم والإقبال) yazısı, bu yazının yer aldığı desen kompozisyonu ve yazının analizidir. Makaledeki amaç, şimdiye kadar cilt (...) literatüründe müstakil olarak ele alınmamış el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl yazılı cilt kapak içi tezyînatı hakkında tespit edilebilen örneklerin detaylı desen ve yazı analizleriyle bilimsel birikim oluşturabilmek ve aynı ya da benzer ibarenin yer aldığı diğer İslam sanat eserlerini tespit ederek bu dua ibaresinin ciltlerdeki kullanım amacını ve kullanıldığı dönemleri belirlemeye çalışmaktır. Cilt sanatı literatürü ve yazma eser kütüphanelerinde yaptığımız araştırmalar neticesinde, Beylikler dönemine ait ciltlerin altı tanesinin kapak içinde el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl ibaresi tespit edilmiştir. Bu tespitlerin sayısı, yapılacak yeni araştırmalarla artabilecektir. Tespit edilen yazma eserler; Amasya YEK: 217, İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481 ve Ulu Cami: 318, Kastamonu YEK: 2856 ve 3435 ve Süleymaniye YEK Fatih: 5004’tür. Ciltlerin kapak, sertâb ve mikleb yüzeylerindeki tezyînatları, Beylikler dönemi cilt sanatı üslûbunu yansıtan süslemelerdir. Ciltlerin teknik ve tezyînatları, -mevcut olanların- istinsâh kayıtları incelendiğinde üç örneğin (Amasya YEK: 217, Kastamonu YEK: 2856 ve 3435) 14. yüzyıl tarihli olduğu ya da tarihlendirildiği, üç örneğin (İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481 ve Ulu Cami: 318, Süleymaniye YEK Fatih: 5004) ise 15. yüzyıl tarihli olduğu ya da tarihlendirildiği görülmektedir. Ciltlerin kapak içi deseni, bitkisel ve rûmî motiflerle bezeli tam zemin geometrik bir tasarıma sahiptir. Geometrik desenin içerisindeki altıgen paftalarda el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl (العزّ الدّائم والإقبال) yazısı yer almaktadır. İbarenin, cilt kapak içlerine tek satırda (İnebey YEK Ulu Cami: 318, Kastamonu YEK: 3435) ve çift satırda -½ oranında ters simetrik- (Amasya YEK: 217, İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481, Kastamonu YEK: 2856, Süleymaniye YEK Fatih: 5004) olmak üzere iki türde yazıldığı tespit edilmiştir. Her iki tasarımda da sülüs yazı çeşidi tercih edilmiştir. İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481 envanter numaralı 15. yüzyıla ait cildin kapak içinde ise diğer örneklerden farklı olarak yazı paftalarının bazılarında mücellit kitabesi bulunmaktadır. Kitabede, “Amel-i Mücellid Haydar b. Turbegî” yazılıdır. Kapak içi tezyînatının aynı olması nedeniyle, Kastamonu YEK: 2856 ve Süleymaniye YEK Fatih: 5004 envanter numaralı ciltlerin de Haydar b. Turbegî adlı mücellidin eseri olma ihtimali vardır. Ciltlerin kapak içlerinin tümü, çeşitli tonlarda kahverengi sahtiyanla kaplıdır. Derilerin gözenek türü bunu ispat eder niteliktedir. Süsleme tekniği, tüm kapak içlerinde soğuk baskı tekniğidir. Bu teknik adını, uygulanması esnasında altının kullanılmamasından almaktadır. Soğuk baskı tekniğinde, desenin deriye genellikle sıcak pres uygulaması yapılarak aktarıldığı bilinmektedir. Uygulamada yüzeyinde motif veya desenin yer aldığı kalıp, çivi ve diğer ciltçilik aletleri kullanılmaktadır. Çalışma kapsamındaki ciltlerde kapak içi deseninin kalıpla uygulandığı, deri üzerindeki desenin kesintili çizgilerden anlaşılmaktadır. Kapak içi tezyînâtını oluşturan desenin simetrik bir parçası, kalıba işlenmiş ve kalıp deri üzerine simetrik bir şekilde, boşluk bırakılmadan basılmıştır. Yapılan incelemelerden anlaşıldığı kadarıyla kalıbın basıldığı deri, kapak içine yapıştırıldıktan sonra kapak kenarlarından cilt ebadına uygun şekilde kesilmiş olmalıdır. Kalıbın bazı örneklerde hatalı basıldığı da görülmektedir. Bu da desenin devamlılığını kısmen bozmuştur. Soğuk baskı tekniğinde, desenin deriye genellikle sıcak pres uygulaması yapılarak aktarıldığı bilinmektedir. Desenin deri renginden daha açık olması, uygulamanın ısıyla yapılmış olduğunu doğrulamaktadır. Ciltlerin kapak yüzeylerinin kullanıma bağlı olarak yıprandığı ve bu nedenle desenlerin deforme olduğu tespit edilmiştir. Ancak kapak içleri böyle bir yıpranmaya maruz kalmadıkları için korunarak günümüze ulaşmıştır. el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl (العزّ الدّائم والإقبال) ibaresi Arapça bir terkip olup “sonsuz güç ve yüksek mevki” anlamına gelmektedir. Terkip; güç, kudret ve ihtişam anlamına gelen العزّ ve ferah, parlak ve yüksek mevki anlamındaki الإقبال kelimelerinden oluşmaktadır. İbare dua, temenni vb. maksatlarla kullanılmış olmalıdır. Çalışma kapsamındaki ciltler ve diğer İslam sanatı örneklerinden anlaşıldığı kadarıyla İslam sanat eserleri üzerinde el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl ibaresine 12. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar geniş bir dönemde yer verilmiştir. (shrink)

الملخّص يسعى هذا البحث إلى التعريف بالشخصيات وأبعادها الاجتماعية والنفسية في رواية ’يوم قُتِلَ الزعيم‘ للروائي نجيب محفوظ، لأنّ للشخصية أهمية مركزية في العمل الروائي من جهة؛ فهي أساس الرواية، والقوة الواعية التي تدور العناصر الروائية كلها في فلكها، والعنصر الوحيد الذي تتقاطع عنده هذه العناصر كافة. وبغية تسليط الضوء على الأساليب والطرق السردية التي استثمرها روائي ذو خبرة واسعة في بنائها وتقديمها، ليستفيد منها المتلقي من جهة ثانية. ولكي تكون هذه الشخصيّة الروائيّة قابلة للحياة في خيال المتلقّي لا بدّ (...) من معرفة مستواها الاجتماعي وما يرتبط به من حالة ماديّة وطبقة اجتماعية ومستوى علميّ، وغير ذلك، ومعرفة مستواها النفسي وما يرتبط به من إحساس برضًى أو سخطٍ أو قبول أو رفض أو كراهية أو حقد أو غير ذلك في المجتمع الروائي الذي تعيش فيه تلك الشخصيّة. ويتوزّع البحث على تسع جزئيات، هي: مقدّمة، وملخص مقتضب للرواية، وأنواع الشخصيات في هذه الرواية، وأساليب بناء الشخصيات، والعلامة اللغوية لها، والبعد الاجتماعي والنفسي للشخصيّات، وتحليل نقديّ، وخاتمة ونتائج عامة للبحث، ثم تحديد المصادر والمراجع. الكلمات المفتاحية: الشخصية، يوم قتل الزعيم، نجيب محفوظ، العناصر الروائية، تحليل نقديّ. Bu araştırmada, Necip Mahfuz'un “Yevmekatli'z-zaim” adlı romanını incelemeye aldık. İncelememizi iki ana tema üzerine kurduk. Birincisi temada romanın kahramanının karakteri ve tanıtımı yapılacaktır. Çünkü bu karakter romanın iskeletini oluşturduğundan çok önemlidir. Romanın merkezinde kahramanının karakteri bulunur ve romanın sanatsal bütün unsurları onun etrafında döner. İkinci ana tema ise, yazarın kahramana yüklediği karakteristik özelliklerin günlük hayatta karşılığının bulunabileceği varsayımı ile toplumsal yaşam tarzını sanatsal olarak nasıl dile getirdiği incelenmektir. Diğer bir yönüyle amacımız yazarın kullandığı nesir teknikleri ve eserinin takdimindeki maharetine bir ışık tutmaktır. Kahramanının karakteri, okuyucunun hayalinde yaşanabilir olmalıdır. Çünkü okuyucu gördüğü karakterle toplumun sosyal seviyesiyle ve maddi durumuyla, ilmî seviyesiyle bir bağ kurar. Böylece okuyucu psikolojik yapısıyla; kabul ve ret, kötü ve çirkin, hasetlik gibi duyguları romanın kahramanıyla birlikte hisseder ve yaşar. Araştırma dokuz kısma ayrılmıştır. Bunlar: Giriş, romanın çok kısa bir özeti, Karakter çeşitleri, Karakterlerin oluşturduğu üsluplar, Dil hususiyetleri, Karakterin sosyal ve psikolojik boyutu, Metin tenkidi, sonuç ve değerlendirmelerden oluşmaktadır. Son olarak ta kaynaklar verilmiştir. (shrink)

jild-i 1. Az ʻAbd al-Ḥamīd Kātib (59 Sh.) tā Abū al-Ḥasan Masʻūdī (336 Sh.) -- jild-i 2. Az Abū al-Ḥasan ʻĀmirī (291 Sh.) tā Abū al-Faz̤l Bayhaqī (465 Sh.) -- jild-i 3. Az Nāṣir Khusraw (383 Sh.) tā Sadīd al-Dīn ʻAwfī (616 Sh.) -- jild-i 4. Az Najm al-Dīn Rāzī (553 Sh.) tā Fakhr al-Muḥaqqiqīn (748 Sh.) -- jild-i 5. Az ʻUbayd Zākānī (670 Sh.) tā Jalāl al-Dīn Sayūṭī (884 Sh.) -- jild-i 6. Az Rūzbihān Khunjī (825 Sh.) tā Shaykh (...) Ḥurr ʻĀmilī (1071 Sh.) -- jild-i 7. Az ʻAlāmah Majlisī (1006 Sh.) tā Muḥammad Bāqir Shafaq (1223 Sh.) -- jild-i 8. Az Muḥammad Ṣādiq Marvazī (1147 Sh.) tā Mīrzā Fatḥʻalī Ākhūndzādah (1289 Sh.) -- jild-i 9. Az Mīrzā-yi Shīrāzī Avval (1194 Sh.) tā Ākhūnd Khurāsānī (1290 Sh.) -- jild-i 10. Az ʻAbd Allāh Māzandarānī (1219 Sh.) tā Saʻd Zaghlūl (1306 Sh.) -- jild-i 11. Az ʻImād al-ʻUlamāʼ Khalkhālī (1237 Sh.) tā ʻAbd al-ʻAzīz S̲aʻālibī (1323 Sh.) -- jild-i 12. Az Āyat Allāh Burūjirdī (1254 Sh.) tā Muḥammad Amīn Rasūlʹzādah (1333 Sh.) -- jild-i 13. Az ʻAbd al-Karīm Zanjānī (1263 Sh.) tā Amīn al-Ḥusaynī (1353 Sh.) -- jild-i 14. Az Jamālzādah (1274 Sh.) tā Mahdī Bāzargān (1373) -- jild-i 15. Az Muḥammad Ḥamīd Allāh (1286 Sh.) tā Muṭahharī (1358 Sh.) -- jild-i 16. Az Farīdūn Ādamīyat (1299 Sh.) tā Muṣṭafá Khumaynī (1356 Sh.) -- jild-i 17. Az Samīr Amīn (1310 Sh.) tā Ḥasan Ḥanafī -- jild-i 18. Az Sayyid Muḥammad Bāqir Ṣadr (1314 Sh.) tā Rāshid al-Ghanūshī -- jild-i 19. Az ʻAlī Awmlīl (1321 Sh.) tā Ṭāriq Ramaz̤ān. (shrink)

Classical work, with exhaustive Hindi commentary, on Mimamsa philosophy.

The text of the lately discovered fragment of Antiphon's last and greatest speech, as restored by Professor Nicole, has been used by its editor to sanction some novel theories regarding the orator's public career.

Commentary on the Mīmāṃsāsūtra of Jaimini, on Mimamsa philosophy.

Islamic reform; Islamic countries; intellectual life.

Aphoristic basic work, with commentary of Sabarasvami and supercommentary of Kumārila Bhaṭṭa, of the Mīmāṃsā school of Hindu philosophy on ritualistic interpretation of the Vedas.

I. Musulʹmansʹka kulʹtura ĭ filosofii︠a︡ na pivdennoukraïnsʹkykh zemli︠a︡kh -- Filosofsʹkyĭ sufizm Ibrahima alʹ-Kyrymi -- Abu lʹBaka'alʹ-Kafauvi: paradyhma postklasychnoho syntezu nauk -- Rat︠s︡ionalizm Mukhammada alʹ-Kafauvi ta Mukhammada alʹ-Akkirmani -- II. Obraz ti︠u︡rksʹkykh narodiv v ukraïnsʹkiĭ literaturi rannʹomedrnoï doby.

Study of Yatīndramatadīpikā, treatise on Viśiṣṭādvaita metaphysics and epistemology by Śrīnivāsācārya, Son of Govindācārya, active 17th century.

Philosophical study of classical music of India.